12 bài tế Trương Công Định - 10 bài tế Phan Tòng

12 BÀI THƠ KHÓC TRƯƠNG CÔNG ĐỊNH

Nguyễn Đình Chiểu

1.  Trong Nam tên họ nổi như cồn, 
Mấy trân Gò Công nức tiếng đồn 
Dấu đạn hỡi rêm tàu bạch quỷ 
Hơi gươm thêm rạng vẻ Huynh môn. 
Ngọn cờ ứng nghĩa trời chưa bẻ, 
Quả ấn bình Tây đất vội chôn. 
Nỡ khiến anh hùng rơi giọt lụy 
Lâm đâm ba chữ điếu linh hồn  

2.  Linh hồn nay đã thác theo thần 
Sáu tỉnh còn noi dấu Tướng quân 
Mực sở lãnh binh mờ mắt giặc, 
Son bằng ứng nghĩa thấm lòng dân. 
Giúp đời dốc trọn ơn nam tử, 
Ngay chúa nào lo tiếng nghịch thần. 
Ốc ngỡ tướng tinh rày tỏ mặt 
Giúp xong nhà nước buổi gian truân  

3.  Gian truân kể xiết bấy nhiêu lần 
Vì nước đành trao một tấm thân. 
Nghe chốn Lý nhân người sảng sốt, 
Nhìn cồn Đa phước cảnh bâng khuâng. 
Bát cơm Kê lữ chi sờn buổi  Mảnh áo
Mông nhung chẳng nệ phần, 
Chí dốc ra tay nâng vạc ngà, 
Trước sau cho trọ chữ quân thần.  

4.  Quân thần còn gánh nặng hai vai, 
Lỡ dỡ công trình hệ bởi ai.
Trăm đám mộ binh vầy lớn nhỏ, 
Một gò cô lũy chống hôm mai.
Lương tiền nhà ruộng ba mùa trước, 
Thuốc đạn ghe buôn bốn biển ngoài 
May rủi phải chăng trời cũng biết, 
Một tay chóng chỏi mấy năm dài  

5.  Năm dài những mảng ngóng tin vua 
Nhìn nhẵn thầm loan lẽ đặng thua. 
U, kế năm hằng còn chỗ đoái Ngô, 
Tôn trăm chước đợi ngày đưa 
Bày lòng thần tử vài lời sớ 
Giữ mối giang sơn mấy điệu bùa 
Phải đặng tuổi trời cho mượn số, 
Cuộc này ngày vậy có phân bua.  

6.  Phân bua trời đất biết cho lòng 
Công việc đâu cũng muốn xong. 
Cám nỗi nhà nghiêng mong chống cột, 
Nài bao bóng xế luống day đồng. 
Đồng nai, Chợ Mỹ lo nhiều phía;
Bến Nghé, Sài Gòn kể mấy đông. 
Dẫu biết dùng binh nhờ đất hiểm. 
Chẳng đành xa bỏ cõi Gò Công.  

7.  Gò Công binh giáp ngó ràng ràng 
Đoái Bắc trông Nam luống thở than. 
Trên trại Đồn đờn huê khóc chủ 
Dưới hàm bao ngược sóng kêu oan. 
Mây đằng truông Cốc đường hoang vắng, 
Trăng xế gò Rùa tiếng đầu tan 
Mấy dặm non sông đều xửng vửng 
Nạn dân ách nước dễ ai toan.  

8. Ai toan cho thấu mấy trời sâu, 
Sự thế ôi thôi đã lắc đầu 
Giặc cỏ om sòm mưa lại nhóm, 
Binh sương lác đác rắng liền thâu 
Cờ lau đã xếp trên Giòng cát, 
Trống sống còn gầm dưới cửa khâu.
Cảnh ấy những mơ người ấy lại 
Hội này nào thấy Tướng quân đâu ?  

9.  Tướng quân đâu hỡi - có hay chăng ? 
Sáu ải cơ đồ nửa đã ngăn 
Cám nỗi kiến ông ra sức dẹp 
Quản bao sâu mọt chịu lời nhăn 
Đá kêu rêu mọc bia Dương Nghiệp 
Cỏ úa hoa tàn mã Lý Lăng 
Thôi vậy thì vầy thôi cũng vậy 
Anh hùng đến thế để ai giăng  

10.  Để ai giằng thúc lối sau này, 
Trời hỡi chưa cho vội đánh Tâỵ 
Thà buổi Trường sa da ngựa bọc, 
Khỏi nơi Đạo chích tiếng muôn rầỵ 
Lục lâm mấy chặng huê sầu bạn, 
Thủy Hử vì đâu nhạn lẻ bầy 
Hay vậy cõi biên dừng vó ký, 
Gáu nương chờ vận có đâu vầy  

11.  Đâu vầy sấm chớp nổ thình lình, 
Gió hạc thêm buồn mấy đạo binh 
Ngựa trạm xăng văng miền
Bắc khuyết  Xe nhung ngơ ngẩn cõi
Tây Minh  Bài văn phá lỗ, cờ chưa tế 
Tấm bảng phong trần gió đã kinh 
Trong cuộc còn nhiều trang tướng tá, 
Lời nguyền trung nghĩa há làm thinh  

12.  Làm thinh hổ đứng giữa hai ngôi, 
Nếm mật từ đây khó nỗi ngồi, 
Mũi giáo Thi Toàn đừng để sét, 
Lưỡi gươm Dự Nhượng phải toan giồi, 
Đánh Kim chi sá thăng Lưu Dự, 
Giúp Tống xin phò gã Nhạc Lôi. 
Ủng hộ nước Nam về một mối 
Ngàn năm miếu tăng rạng công tôi     

10 BÀI BA TRI ĐỐC BINH  PHAN CÔNG TRẬN VONG

                I

Thương ôi! người ngọc ở Bình-đông
Lớn nhỏ trong làng thảy mến trông.
Biết đạo khác bầy con mắt tục
Dạy dân nắm giữ tấm lòng công.
Đặng danh vừa rạng bề nhà-cửa,
Vì nghĩa riêng đền nợ núi-sông.
Một trận trải gan trời đất thấy,
So xưa nào thẹn tiếng anh-hùng.

                  II
Anh-hùng thà thác chẳng đầu Tây
Một giấc sa-trường phận cũng may.
Viên đạn nghịch-thần treo trước mắt,
Lưỡi gươm địch-khái nắm trong tay.
Đầu tang ba tháng trời riêng đội,
Lòng giận nghìn thu đất nổi dày.
Tiếc mới một sồng ra đặt trụm.
Cài xên, con rã, nghĩ thương thay!

                  III
Thương thay! tạo-vật khuấy người ta,
Năm đổi làm Tây, chính lại tà.
Trống nghĩa bảo-an theo sấm rạp.
Cờ thù công-tử guộng mây qua.
Én vào nhà khác toan nào kịp
Hươu thác tay ai vọi hỡi xa!
Trong số nên hư từng trước mắt,
Người ôi! trời vậy tính sao ra.

                  IV
Sao ra nhảy-nhót giữa vòng danh,
Son đóng chưa khô ấn đốc-binh.
Đuốc gió nhẹ xao đường thủy-thạch
Cỏ hoa ngùi đọng cửa trâm-anh,
Trên giồng lửa cháy cờ tam sắc
Dưới gảnh đèn lờ bản thất tinh.
Dẫu khiến nghe can vùng đất hiểm,
Chờ trời nào đến tủi vong-linh!

                  V
Vong-linh sớm gặp buổi đời suy
Trăm nét cân-đo ít lỗi-nghì.
Bóng bọt hình-hài vừa lố thấy,
Ngút mây phú quý bỗng tan đi.
Sinh năm mươi tuổi ăn chơi mấy,
Quan bảy tám ngày sướng ích chi.
E nỗi dạ-đài quan lớn hỏi,
Cớ sao xếu-mếu cỏi Ba-tri.

                  VI
Ba-tri từ vắng tiếng hơi chàng,
Gió thảm mưa sầu khá xiết than.
Vường luống trông xuân hoa ủ-dột,
Ruộng riêng buồn chủ lúa khô-khan.
Bầy ma bất hạnh duồng làm nghiệt,
Lũ chó vô cô  cũng mắc nàn.
Người ấy vì ai ra cớ ấy,
Chạnh lòng trăm họ khóc quan Phan.

                  VII
Quan Phan thác trọn chữ trung-thần,
Ôm tiếng như người cũng nghĩa dân.
Làng đế đành theo ông hữu đạo.
Cõi phàm hổ ngó lũ vô quân
Lòng son xin có hai vần tạc
Giồng Gạch thà không một tấm thân.
Ai khiến cuộc hòa ra cuộc chiến,
Người qua An-lái luống bâng-khuâng.

                  VIII
Bâng-khuâng ngày xế cả than trời,
Ai đổ cho người gánh nạn đời.
Nếm mật Cối-kê đâu chẳng giận,
Cắp dùi Bác-lãng  há rằng chơi.
Một sòng cung-kiếm rồi vay trả.
Sáu ải  tang-thương mặt đổi dời.
Thôi! mất cũng cam, còn cũng khổ,
Nay Kim mai Tống  thẹn làm người.

                  IX
Làm người trung-nghĩa đáng bia son,
Đứng giữa càn-khôn tiếng chẳng mòn.
Cơm-áo đền bồi ơn đất nước.
Râu-mày giữ vẹn phận tôi con.
Tinh-thần hai chữ phao sương tuyết
Khí-phách nghìn thu rỡ núi non.
Gẫm chuyện ngựa Hồ chim Việt cũ,
Lòng đây tưởng đó mất như còn.

                  X
Như còn chẳng gọi thế rằng cô.
Cái chuyện hoa-vi trước họa-đồ.
Sở hỡi trót ghi cừu họ Ngũ
Hán đâu khỏi trả hận thằng Nô
Vàng tơ sử Mã giồi đường sứ,
Búa vớt kinh lân lấp dấu hồ.
Ngày khác xa-thư  về một mối,
Danh thơm ngươi tới cõi hoàng-đô^.